Xa Thị khởi nguyên
佘氏起源

雁门鳌江佘氏癸已冬祀祭祖会

余諷公 -佘顽 公-佘諷 公 ：佘開祖佘姓 。
Ông Dư Phong – ông Xa Ngoạn – ông Xa Phong: Người khai tổ họ 佘 họ Xà, họ Xa.

Truyền thuyết về ông Dư Phong 余諷 tức ông Xa Ngoạn 佘顽，tức là ông Xa Phong 佘諷 vị Khai Tổ Xa Thị Tộc 佘氏族開祖
Theo https://zh.m.wikipedia.org/zh-hant/佘姓
Theo www css2005.com

Theo https://web.archive.org/web/2019

Theo Trung Hoa Giản Thị Tộc Hội
Và các trang mạng dưới đây:

参考文献编辑
• 世界佘氏宗亲联谊总会
• 合肥佘氏网
• 潮州佘氏网
• 中日韩字典中的佘
参考文献编辑
1. ^ 简氏中华宗亲总会总堂
2. ^ 《姓氏五书》 – 余
3. ^ 佘姓宗族總站. [2019-07-24]. （原始内容存档于2019-07-24）

佘姓（國語注音ㄕㄜˊ、漢語拼音shé、廣州話拼音se4、潮州話拼音sia5）為中文姓氏之一，在《百家姓》中排名第489位。
起源編輯
根據「簡氏中華宗親總會」文獻表明，傳佘姓為夏禹第三子罕的後代。禹妻涂山女生三子，[1]長曰啟，次曰窣，三曰罕。罕就地受封於涂，封余慶王，罕傳位於子余昶，以國為氏，即姓余氏，其子孫遂以余為姓。涂山 今作塗山，古無塗字皆作涂，與余字古音同部，去水旁作余故為余姓由來但此說法未得學界確切考證僅為有此一說。
後發展記於張澍《姓氏五書》中:「古有余與余。今人妄作佘，非也。」表明佘姓為余姓轉來[2]，佘余兩姓同源，這一說法有較多考證支持，《姓氏尋根》上追溯也顯示古時沒有佘姓，只有餘姓，余轉，明朝楊慎也做過考證佘與余之關聯，余姓在晉懷帝（司馬熾）永嘉初年（公元307年後）因石勒之亂避居睦州今浙江建德，淳安等地。《姓苑》一書介紹的佘姓主要繁衍於新安，也就是現在的安徽歙縣，但來源於南昌，余佘二姓後來在安徽和江蘇確實一度成了大姓似乎佐證了文獻，至今上海著名的市區小山名為佘山。
歷史正式文獻上第一個出現的佘姓名人，是唐朝的太學博士佘欽。佘欽恰為為南昌人，也表明佘姓的播遷時間較早。《姓苑》表明後續唐宋年間，余姓佘姓先後進入莆田、仙遊、泉州等八閩，再傳播至江蘇、湖南、廣東，到了近代河南省的中南部也出現佘姓聚居區至今。王應麟《姓氏急就篇》:「佘氏，姓苑出南昌，但可以確定的是余佘二姓淵源頗深，東晉明帝（司馬紹）太寧元年（公元323年），余諷仕晉，因避諱改姓變余為佘，更姓名為佘頑為得姓始祖。佘頑之子，佘昭元字君章因鎮守雁門關有功，封鎮海大將軍。故今之佘姓多發地：派衍塗山晉敕雁門，族盛銅陵。目前佘氏宗族廟堂上牌匾往往刻有「雁門衍派」字樣由來，也是佘頑一派佘姓由來。
還有福建等地《佘氏族譜》記載東晉都尉余諷被明帝賜改余姓為佘、蒙古人折姓為避禍改佘等，以上皆顯示佘姓人士由來多樣，唐朝後曾有多處它姓改來。[3]

Họ 佘 Xa (Mandarin Zhuyin ㄕ ㄜ ˊ, Hanyu Pinyin She, Cantonese Pinyin se4, Teochew Pinyin sia5) là một trong những họ của Trung Quốc, đứng thứ 489 trong “Trăm họ”.

Xuất xứ khởi nguyên:

1/ Theo tài liệu “Jian’s Chinese Clan Association” 簡氏中華宗親總會 Trung Hoa Giản Thị Tông Thân tổng Hội, tương truyền rằng 佘 (She)là con trai thứ ba của Hạ Vũ 夏禹 Vợ của Hạ Vũ là Đồ Sơn 涂山, nàng sinh được 3 nam tử, con thứ nhất gọi là Trường Nhật 長曰, con thứ hai là Nhật Tốt 日窣 và con thứ ba gọi là Nhật Hãn 曰罕, Nhật Hãn được vua sủng ái cho đất Ư Đồ, và phong tước Dư Khanh Vương 余慶王, sau đó Nhật Hãn lấy tên nước là họ của mình, tức là họ Dư 余，con cháu lấy họ Dư 余 làm họ ở Đồ Sơn 涂山 (Ngày nay là 塗山 Trà Sơn,hay Độ Sơn). Hiện nay trên nhiều tỉnh Sơn Tây 山西 Hà Nam 河南, An Huy 安徽, Hồ Bắc 湖北, Triết Giang 浙江 Phúc Kiến 福建 có nhiều núi tên Đồ Sơn 涂山) tất cả các ký tự cổ ở đây đều được vẽ chữ Thuỷ 水 và Dư 余 ngụ ý họ Dư 余 có nguồn nước: tạo ra chữ Đồ 涂, tức ở Đồ Sơn 涂山. Tuy nhiên câu nói này chưa được giới học thuật kiểm chứng.

Diễn biến xuất hiện họ Xa 佘 sau này được ghi lại trong sách Tính Thị Ngũ Thư 姓氏五書 của Trương Thụ 張澍: “Thời xưa có họ Dư 余 Yu, Ngày nay có họ Xa 佘 She (âm đọc ở giữa âm chữ she 蛇 Xà và âm chữ she 舍 Xá tức âm đọc của chữ 佘 gần như là Xa). Điều đó cho thấy họ She 佘 là từ họ họ Yu 余 Dư mà ra. Hai họ của She và Yu có cùng nguồn gốc, nhận định này được nhiều nghiên cứu văn bản ủng hộ. Việc truy tìm lại nguồn gốc của họ 佘 trong “Đi tìm cội nguồn của họ 佘” cũng cho thấy không có họ 佘 trong thời cổ đại. Họ Xa 佘 chỉ có sau khi có Họ Dư 余 và xác định họ Xa 佘 chỉ xuất hiện sau thời Đông Tấn. Họ Dư sau đó đã đến sống ở Mục Châu 睦州 nay là Kiến Đức 建德 tỉnh Chiết Giang 浙江 vào những năm đầu của Vĩnh Gia 永嘉 trong triều Tấn Hoài Đế 晉懷帝 (Tư Mã Sí 司馬熾) Jin Huai (Simachi) (sau năm 307 sau Công nguyên).

Họ 佘 Xa được giới thiệu trong cuốn sách “Tánh Uyển 姓苑” chủ yếu cư ngụ ở Tân An 新安, nay là Hấp Huyện 歙縣 An Huy 安徽. Và họ Xa 佘 đến từ thành Nam Xương 南昌 (nay thuộc tỉnh Giang Tây 江西)

Ngày nay kiểm chứng có nhiều gia tộc Dư 余 và gia tộc Xa 佘 ngụ cư và phát triển sớm ở các địa phương Hoa đông này.

晉懷帝（Tư Mã Sí 司馬熾）
Tấn Hoài Đế – Tư Mã Sí

Hai họ Yu 余 She 佘 đã trở thành họ phổ biến ở An Huy 安徽 và Giang Tô 江蘇. Ngọn núi trong địa vực này được đặt tên là Sheshan Xa Sơn 佘山。 (nay là ngoại ô thành phố Thượng Hải 上海)

Người đầu tiên có họ Xa 佘 được nêu tên trong các tài liệu lịch sử chính thức là Xa Tần 佘钦, là hậu duệ thứ XXII của Xa Phong 佘諷 ông là một Tiến sĩ 進士 của Thái Học 太學 thời nhà Đường 唐。 Xa Tần 佘钦 là người gốc Nam Xương 南昌, điều này cũng cho thấy họ Xa 佘 đã chuyển đến trước đó. “Tánh Uyển 姓苑 ” cho thấy trong các triều đại nhà Đường 唐 và nhà Tống 宗 sau đó, họ Xa 佘 liên tiếp nhập cư vào Phủ Điền 浦田, Sán Du 仙遊、Tuyền Châu đẳng bác Mân 泉州等八閩 (8 miền Mân Nam), sau đó lan rộng đến Giang Tô 江蘇, Hồ Nam 湖南 Quảng Đông 廣東, và ở tỉnh Hà Nam 河南 ngày nay, khu địa cư của họ Xa 佘 cũng đã xuất hiện tất cả vùng Hoa Tây, Trung nguyên và Hoa Nam ngày nay.

Vương Ứng Lân 王應麟 tác giả sách 《Tánh Thị cấp tựu thiên 姓氏急就篇》 “Họ Xa 佘 ấy, có họ đến từ Nam Xương”

Chữ họ 佘 viết kiểu cổ Triện Thư 篆书

2/ Truyền thuyết thứ hai có vẻ chắc chắn xác thực nhất trong các truyền thuyết là:
Vào những năm đầu tiên của nhà Tấn, thời Minh Đế Đông Tấn 東晉明帝（Tư Mã Thiệu 司馬紹）trong triều đại Đông Tấn 東晋, Thái Ninh nguyên niên 太寧元年 (năm 323 sau Công nguyên), Sĩ Tấn 仕晋 (tiến sĩ) Dư Phong 余諷 do tỵ huý đã đổi họ Dư thành họ Xa và đổi họ và tên thành Xa Ngoạn 佘顽.
Do đó Xa Ngoạn 佘頑 hay Xa Phong 佘諷 là vị khai Tổ họ Xa 佘.

Minh Đế Đông Tấn 東晉明帝
(Tư Mã Thiệu 司馬紹)

Đông Tấn Triều – Tiến Sĩ XA NGOẠN 佘顽 (XA PHONG 佘諷)

Về sau trưởng tử của Xa Ngoạn, là Xa Chiêu Nguyên 佘昭元 tự là Quân Chương 君章 là người củng cố phát hưng dòng họ Xa 佘 do ông là một võ quan có công trấn thủ Nhạn Môn Quan 鎮守雁門關有功 nên ông Xa Chiêu Nguyên 佘昭元 tự là Quân Chương 君章 được Minh đế Đông Tấn phong làm Trấn Hải Đại Tướng Quân 鎮海大將軍.

Di ảnh ông Xa Chiêu Nguyên 佘昭元 tự là Quân Chương 君章 Tướng công.
Trấn Thủ Nhạn Môn Quan 鎮守雁門關 tức Trấn Hải Đại Tướng Quân 鎮海大將軍.

Vì vậy, họ Xa 佘 xưa nay xuất hiện ở khắp nơi và thường thấy sử dụng Phổ Biểu 譜表 “Phái Diên Đồ Sơn Tấn Sắc Nhạn Môn 派衍塗山晉敕雁門 và ở các vùng Trung nguyên, Hoa Đông, Tây nam như Tứ Xuyên, Ba Thục, Vân Quý. Vùng Hoa Bắc, Hoa Nam nếu có treo biển phổ Tự “Tộc Thịnh Đồng Lăng 族盛銅陵 là tổ tiên Xa tộc này di cư đến từ Đồng Lăng An Huy 銅陵安徽 từ thời Nguyên – Minh 元明 朝 trở về sau, bỡi lẽ Xa Thị Tộc định cư Đồng Lăng An Huy vào thời trước đó.
Xưa nay, các tấm biển trên đền thờ của Họ tộc Xa 佘 thường được khắc dòng chữ “Nhạn Môn Diên Phái 雁門衍派” đây là minh chứng nguồn gốc của họ Xa 佘 của phái Shewan Xa Ngoạn 佘顽 và trưởng tử của ông là Tướng công Xa Chiêu Nguyên 佘昭元 Trấn Thủ Nhạn Môn Quan 鎮守雁門關 tức Trấn Hải Đại Tướng Quân 鎮海大將軍. Và hầu hết các Xa Thị tông từ 佘氏宗祠 khắp nơi đều treo phổ tự “Nhạn Môn Diên Phái 雁門衍派 vì Xa Tộc đều phát nguyên từ Sơn Tây Nhạn Môn quan 山西雁門關。

東晋 朝 -雁 門 佘 氏 宗 譜
Đông Tấn Triều – Nhạn Môn
Xa Thị Tông Phả

3/ Ngoài ra còn có Truyền thuyết thứ 3:
“Gia phả của Xa tộc” ở Phúc Kiến 福建 và các nơi khác, ghi rằng: tại thời Đông Tấn có Đô uý Dư Phong 都尉余諷 là người Mông Cổ 蒙古人 chạy sang tị nạn được vua Minh Đế Đông Tấn ban cải họ thành Họ Xa 佘 để tránh tai họa. Vì vậy sau đó nhân sĩ Họ Xa 佘姓 人士 đã được biểu hiện ở nhiều nơi. Sau đời nhà Đường 唐朝 về sau có nhiều sự cải cách các họ 唐朝後曾有多處它姓改來 [3]

Phụ chú: Hiện nay ở Nội Mông Cổ 內蒙古 có địa danh Tiểu Xa Thái trấn 小佘泰鎮 nằm ở phần giữa của dãy Âm Sơn 阴山 có địa hình là núi Bách Âm Xương Hãn 白音昌汗山 và núi Tra Thạch Thái Sơn 查石太山. Khu vực Tiểu Xa Thái này là mỏ ngọc đá quý nổi tiếng của Trung Quốc Nội Mông cổ. Ngoài ra có Thị trấn dân cư Đại Xa Thái 大佘太镇 nằm cách 60 km với núi Tra Thạch Thái 查石泰山 phía bắc, núi Ô Lạc ở phía nam, biển Ô Liên Tố 乌梁素海 ở phía tây và thành phố Bao Đầu ở phía đông.

玉貴的佘泰地區 sản phẩm ngọc thúy của vùng Xa Thái Nội Mông Cổ 佘泰內蒙古